Mustafa Ak
SAİT HALİM PAŞA
06 Kasım 2022 14:33Bu haftaki yazımızda önceki haftalarda yazmış olduğumuz Şibli Numani yazısının devamı olacak şekilde İslam dünyasının dağılma dönemi fikir adamlarını işleyeceğiz. Bu haftaki konumuz fikir adamlığı ile beraber devlet adamı yönü olan Sait Halim Paşa’yı tanımaya çalışacağız.
Kavalalı Mehmet Ali Paşa’yı duymayan yoktur. Osmanlıya 30 yıl akla karayı seçtiren, II.Mahmut’u denize düşmeden yılana sarılır hale getiren Mısır valimiz. Sait Halim Paşa , Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın torunudur. Dolayısıyla Mısır doğumlu asil bir aileden gelmektedir. 1864 doğumludur.1888 tarihinde devlet hizmetine başladı. 1900 yılına kadar II. Abdülhamit’in gözde adamlarından biriydi. Bir dönem siyasetten uzak yaşadı. Yeni dönemde İttihat ve Terakki taraftarı oldu. Yeni döneminde nazırlık, Şura-yı Devlet reisliği, Nazırlık ve Sadrazamlık yani başbakanlık görevini yürüttü. Kendisinden habersiz I.Dünya savaşına girilmesi üzerine devlet görevini bıraktı.
I . Dünya savaşı sonrasında Ermeni Meselesinden sorumlu olduğu iddiasıyla yargılandı. Malta sürgünlerinden biriydi. Sonrasında ülkeye geri dönmek istese de bu durum uygun bulunmadı. Roma’da bir yalı satın aldı. Ermeniler tarafından şehit edilinceye orada yaşadı. Cenazesi İstanbul’a defnedildi.
Sait Halim Paşa fikir adamı yönü olan birisidir. İttihatçıların İslami kanadındandır. İslam birliği fikrini savunmuş ama fikirleri uygulama imkanı bulamamış bir devlet adamıdır. Fikirlerini özetle aktaracak olursak:“Avrupa medeniyetinin “millîleştirilerek” kendimize uygun hale getirilmesi gerektiği kanaatindedir. Said Halim Paşa, İslâm birliği idealini ön plana alır ve İslâm birliği olmadan millî birliğin kurulamayacağını savunur. İslâm âleminin büyük bir aile gibi olduğunu ileri sürer ve İslâm’ın katı ve bencil milletçiliğe karşı olduğuna inanır. Said Halim Paşa’nın imparatorluğun yıkılış aşamasında yetişmiş aydınların önde gelenlerinden biri olduğuna ve geride bıraktığı eserlerin devlet adamı kimliğini gölgelediğine şüphe yoktur. Said Halim Paşa, 150 senedir devam etmekte olan gerilemenin sebebini şeriat hükümlerine aykırı davranılmaya bağlayan 1839 Tanzimat Fermanı’ndaki gerekçeyi tekrarlarcasına İslâmî vazifelerin eski zamanlarda olduğu gibi gerektiği şekilde yerine getirilmemesini bunun sebebi olarak öne çıkarır.
Bu şekilde devletimizin son döneminde yıkılış sürecine karşı fikir ortaya koyan devlet adamlarımızdan Sait Halim Paşa’nın fikir yapısını kısaca anlatmaya çalıştık. Buhranlarımız isimli eseri başta olmak üzere onlarca eser ortaya koyan Paşanın fikirleri günümüzde de benimsenmektedir. Fakat kişilerin eserlerini okumadan fikir beyan etme yanlışına düşmeden ve ön yargılarımıza takılmadan Paşa’yı değerlendirmek daha doğru olur düşüncesindeyim. Siyasi icraatını tarih değerlendirecektir. Rabbim merhametiyle muamele etsin.Selam ve dua ile
Mustafa AK
Seydişehir AİHL Tarih Öğretmeni
Yorumlar (0)
Yazarın Diğer Yazıları
ÇAKA BEY
24 Eylul 2023 14:33
FİLİSTİNDE ŞEHİT OLAN TÜRK PİLOTLARININ HİKAYESİ
17 Eylul 2023 14:33
İNTİHAR
28 Ağustos 2023 14:33
ANTALYA SEYAHATİNE DAİR NOTLAR
14 Ağustos 2023 14:33
OSMAN GAZİNİN KAHTADAKİ SOYU
08 Ağustos 2023 14:33
MUSTAFA SABRİ KÜÇÜKAŞÇI
31 Temmuz 2023 14:33
BANDIRMA FÜZE KULÜBÜ
25 Temmuz 2023 14:33
SÖĞÜT İZLENİMLERİ
18 Temmuz 2023 14:33
ERTUĞRUL OTAĞINDAN SELAMLAR
13 Temmuz 2023 14:33
YA HAFIZ YA KEBİKEÇ
25 Haziran 2023 14:33
MAYNA KANADINDA TAŞKENT
22 Haziran 2023 14:33
MAYNA KANADINDA TAŞKENT
12 Haziran 2023 14:33
MEKÂNI İDRAK EDEBİLMEK YAHUT BİR İSTANBUL HATIRASI
05 Haziran 2023 14:33
İDRİS-İ BİTLİS-İ
29 Mayıs 2023 14:33
ALPARSLAN’IN ÖLÜMÜ
29 Mayıs 2023 14:33
STATÜKO MERDİVENİ
29 Nisan 2023 14:33
SAVAŞTAN ÖNCE SURİYE
25 Nisan 2023 14:33
ALİ YAKUP CENKÇİLER
20 Nisan 2023 14:33
GAF
03 Nisan 2023 14:33
İHANETİN ADI: RECİ OLAYI
29 Mart 2023 14:33
SILTO
19 Mart 2023 14:33
SİYON KATIR BİRLİĞİ
12 Mart 2023 14:33
TARİH ŞUURU
01 Mart 2023 14:33
TÜNEL
19 Şubat 2023 14:33
YAZMAK VE YAZMAMAK ARASINDA
18 Şubat 2023 14:33
İSMAİL LÜTFİ ÇAKAN
28 Ocak 2023 14:33
CELALETTİN KARATAY
23 Ocak 2023 14:33
KIRIM, KIRIM, KIRILAN KIRIM
14 Ocak 2023 14:33
İKİNDİ GÜNEŞİ
08 Ocak 2023 14:33
SEZAİ KARAKOÇ’UN GÖZÜYLE
01 Ocak 2023 14:33
SAMANİLER
27 Aralık 2022 14:33
MEMLÜKLER
18 Aralık 2022 14:33
DOĞU TÜRKİSTAN
03 Aralık 2022 14:33
MAARİF VEKİLİ
19 Kasım 2022 14:33
ŞEHZADE ABDÜLKERİM VE HİLAFET MESELESİ
15 Kasım 2022 14:33
ŞİBLİ NUMANİ
30 Ekim 2022 14:33
CELAL HOCA
21 Ekim 2022 14:33
ÜÇ KÖYÜN AĞASI KİR FARD
15 Ekim 2022 14:33
MTO AKSARAY
10 Ekim 2022 14:33
TARİHİMİZDEN DEĞER ÖRNEKLERİ
27 Eylul 2022 14:33
LALA MUSTAFA PAŞA
22 Eylul 2022 14:33
HEDEFE GİTMEK İÇİN YOLU GÖRMEK ŞART DEĞİLDİR ÖNEMLİ OLAN İNANMAKTIR
08 Eylul 2022 14:33
ÇETMİLİ ALİ ÇAVUŞ
31 Ağustos 2022 14:33
MAKEDONYANIN KUVVACILARI NASIL KURŞUNA DİZİLDİ?
25 Ağustos 2022 14:33
SEYYAH-I İSLAM ABDÜRREŞİT İBRAHİM EFENDİ
20 Ağustos 2022 14:33
KERBELA’NIN TEVVABİNİ OLMAK
09 Ağustos 2022 14:33
MEDENİYET TASAVVURU OKULU
05 Ağustos 2022 14:33
SAVUNMA SANAYİ
24 Temmuz 2022 14:33
OSMANLI İMPARATORLUK MUYDU?
17 Temmuz 2022 14:33
TARİH NE İŞE YARAR?
03 Temmuz 2022 14:33
BÜLBÜLÜN KIRK ŞARKISI
28 Haziran 2022 14:33
Balkan Ninnisi.
22 Haziran 2022 14:33
YER İSİMLERİ ŞEHRİN HAFIZASIDIR
12 Haziran 2022 14:33
YEREL TARİHE DAİR İKİ ÇALIŞMA
20 Mayıs 2022 14:33
BİR İNSAN, BİR MEKÂN, BİR HİKÂYE
14 Mayıs 2022 14:33
ARİFELİK-BAYRAMLIK
30 Nisan 2022 14:33
KALBİN ATAR İKEN
24 Nisan 2022 14:33
ANLAT BAKALIM HOCAM: BİR CAMİ REHBERİNİN ANILARI
24 Nisan 2022 14:33
SELÇUKLU SARAYINDA BİR DARBE GİRİŞİMİ
16 Nisan 2022 14:33
SAADET ASRININ KUR'AN BÜLBÜLLERİ-2-
14 Nisan 2022 14:33
BİR YÖRÜK ÇOCUĞUNUN HATIRALARI
10 Nisan 2022 14:33
İHSAN SÜREYYA SIRMA
06 Nisan 2022 14:33
ÖLMEDEN KIYMETİ BİLİNMEYENLER
29 Mart 2022 14:33
ÇANAKKALE
19 Mart 2022 14:33
EĞİTİM TARİHİNE DAİR BİR ESER
08 Mart 2022 14:33
İSLAM MEDENİYETİNİN BATMAYAN GÜNEŞİ ENDÜLÜS
06 Mart 2022 14:33
FİLMDİ GERÇEK OLDU
27 Şubat 2022 14:33
GÜLCE HİKAYESİ-2-
20 Şubat 2022 14:33
MAKAMINI KUMRULARA AÇAN BÜROKRAT
14 Şubat 2022 14:33
BİR TÜRKMEN BEYLİĞİNİN TARİHÇESİ
09 Şubat 2022 14:33
İTAAT VE İSYAN ARASINDA DÖRT ÂLİM
05 Şubat 2022 14:33
ÖĞRETMEN
29 Ocak 2022 14:33
KÖR KIZIN GÖNÜL GÖZÜ
27 Ocak 2022 14:33
AŞKA ALFABE YETMEZ
22 Ocak 2022 14:33
SÜKÛTUM SEVDAMDAN GELİR
18 Ocak 2022 14:33
SEÇ-ME-Lİ DERSLER
15 Ocak 2022 14:33
TARİHİN EFSANELERİ: HALİD BİN VELİD
01 Ocak 2022 14:33
İLBER HOCADAN TAVSİYELER
27 Aralık 2021 14:33
İMDATTAN İSYANA MORA RUMLARININ 100 YILLIK HİKAYESİ
19 Aralık 2021 14:33