Mustafa Ak

DOĞU TÜRKİSTAN

03 Aralık 2022 11:20

Doğu Türkistan kanayan ve farklı zamanlarda kanatılan yaramız. Bizim için bugün uzak memleketler gibi görünse de Türk- İslam medeniyetinin doğduğu coğrafyadır. Doğu Türkistan meselesi bu defa çok daha acı bir olay ile gündemimizde. Doğu Türkistan Özerk bölgesinin başkenti olan Urumçi’de karantina uygulanan bir binada çıkan yangında 44 Türk şehit oldu. Bu olay ülkemizde halk nezdinde ve sosyal medyada yankı buldu. İnsanlar bu olayı protesto ettiler. Ama biz şu an ne dersek diyelim. İnsanların ölümlerine Çin yönetimi tarafından göz yumuldu. Olayda kardeşi vefat eden Şerafet Hanım’ın şu sözleri aklı ve vicdanı olan hepimizi düşündürmeli. “ Belki orada, bizim değil sizin de aileniz olabilirdi. Bu zulüme sessiz kalmamanızı, bize ses vermenizi istiyorum. Tüm dünyaya sesleniyorum. Bütün Müslümanlara sesleniyorum. İnsan haklarına sesleniyorum. Doğu Türkistan’da zulüm var. Biliyor musunuz? Gözümü bile kapatamıyorum. Onlar gözümün önüne geliyor. Nasıl bir insanlık” Bu sözler ve benzerleri Filistin, Arakan, Somali, Kosova ve dünyanın diğer yerlerinde dini ne olursa olsun mazlumların kurduğu cümleler. Bize düşen ümmet coğrafyamızı tanımak ve oradaki mazlumların hissiyatına ortak olmaktır. Bu anlamda bu haftaki yazımız Doğu Türkistan ve Kaşgar üzerine olacak.

Türk dünyasında İslam ile ilk tanışan coğrafyalardan biri Kaşgardır. Bu şehir özelinde Prof. Dr. Ramazan Biçer tarafından yazılan ve Medeniyet Şehirleri serisinde çıkan Kaşgar isimli kitabı tanıtmaya çalışacağım. Kitap Giriş, Doğu Türkistan ve Kaşgar olmak üzere üç ayrı bölümden oluşmaktadır. Kaşgar kısmı da Tarih ve Siyasi Hayat, İktisadi Hayat, Kültürel Hayat, Dini ve İlmi Hayat olmak üzere 4 alt başlığa ayrılmıştır. Sonuç ve değerlendirme kısmı sonrasında da Kaynakça ile eser tamamlanır. Toplam 103 sayfadan oluşan eser bu coğrafyalar ile ilgili bilgi edinmek için özetlenmiş bir el kitabı özelliğindedir.

İslam dünyasının en önemli bilginlerinden kabul edilen Kaşgarlı Mahmut Divan-ı Lügat’it Türk isimli bir eser yazmış ve eserinde Araplara Türkçeyi öğretmeye çalışmıştır. Edip Ahmet Yükneki de bu coğrafyanın çocuğu olup Atabet’ül Hakayık isimli siyasetname türü bir eser yazarak ilmi hayatımıza katkıda bulunmuştur. Yeni İslamlaşan bir coğrafyanın bu kadar nitelikli eserler ortaya koyması takdire şayandır. Fakat hangi şartlar bu coğrafyayı parlak günlerinde alıp bugünlere getirmiştir. Özellikle İran’da Safevi devletinin kurulmasıyla hilafet merkezi İstanbul ile Kaşgarın bağlantısı zayıflamaya başlamıştır. Ayrıca Don- Volga projesinin yapılamaması da bu irtibat kopukluğunu devam ettirmiştir. Coğrafyanın güçlü devleti olan Timur devletinin zayıflaması bölgeyi Moğol ve Çin işgallerine açık hale getirmiştir. 19. Yüzyılda Kaşgar Hanı Yakup dönemin Osmanlı halifesi II. Abdülhamit Han’dan yardım istese de Osmanlının zayıflığı ve mesafe nedeniyle gerekli yardım yapılamamıştır. Bölgedeki iç rekabet işin içine eklenince coğrafya Çin hâkimiyetine girmiştir. Çin’e bağlı özerk bir bölge olan Doğu Türkistan Mao yönetimindeki Çin’in zorla dinsizleştirme politikalarına boyun eğmemektedir. Günümüzde aynı politikalar devam etmektedir. Pek çok Uygur Türkü yurtlarından hicret edip dünyanın muhtelif yerlerinde yaşamaktadırlar. Bir bölümü de ülkemizde yaşayan Doğu Türkistan Türkleri vatanlarına dönecekleri günleri iple çekmektedirler. Rabbim kimseyi vatanından uzak bırakmasın. Selam ve dua ile

Mustafa AK

Seydişehir AİHL Tarih Öğretmeni

[email protected]

Yorumlar (0)

Kalan karakter : 450

Gönderilen yorumların küfür, hakaret ve suç unsuru içermemesi gerektiğini okurlarımıza önemle hatırlatırız!

Yazarın Diğer Yazıları

ÇAKA BEY
24 Eylul 2023 11:20

FİLİSTİNDE ŞEHİT OLAN TÜRK PİLOTLARININ HİKAYESİ
17 Eylul 2023 11:20

İNTİHAR
28 Ağustos 2023 11:20

ANTALYA SEYAHATİNE DAİR NOTLAR
14 Ağustos 2023 11:20

OSMAN GAZİNİN KAHTADAKİ SOYU
08 Ağustos 2023 11:20

MUSTAFA SABRİ KÜÇÜKAŞÇI
31 Temmuz 2023 11:20

BANDIRMA FÜZE KULÜBÜ
25 Temmuz 2023 11:20

SÖĞÜT İZLENİMLERİ
18 Temmuz 2023 11:20

ERTUĞRUL OTAĞINDAN SELAMLAR
13 Temmuz 2023 11:20

YA HAFIZ YA KEBİKEÇ
25 Haziran 2023 11:20

MAYNA KANADINDA TAŞKENT
22 Haziran 2023 11:20

MAYNA KANADINDA TAŞKENT
12 Haziran 2023 11:20

MEKÂNI İDRAK EDEBİLMEK YAHUT BİR İSTANBUL HATIRASI
05 Haziran 2023 11:20

İDRİS-İ BİTLİS-İ
29 Mayıs 2023 11:20

ALPARSLAN’IN ÖLÜMÜ
29 Mayıs 2023 11:20

STATÜKO MERDİVENİ
29 Nisan 2023 11:20

SAVAŞTAN ÖNCE SURİYE
25 Nisan 2023 11:20

ALİ YAKUP CENKÇİLER
20 Nisan 2023 11:20

GAF
03 Nisan 2023 11:20

İHANETİN ADI: RECİ OLAYI
29 Mart 2023 11:20

SILTO
19 Mart 2023 11:20

SİYON KATIR BİRLİĞİ
12 Mart 2023 11:20

TARİH ŞUURU
01 Mart 2023 11:20

TÜNEL
19 Şubat 2023 11:20

YAZMAK VE YAZMAMAK ARASINDA
18 Şubat 2023 11:20

İSMAİL LÜTFİ ÇAKAN
28 Ocak 2023 11:20

CELALETTİN KARATAY
23 Ocak 2023 11:20

KIRIM, KIRIM, KIRILAN KIRIM
14 Ocak 2023 11:20

İKİNDİ GÜNEŞİ
08 Ocak 2023 11:20

SEZAİ KARAKOÇ’UN GÖZÜYLE
01 Ocak 2023 11:20

SAMANİLER
27 Aralık 2022 11:20

MEMLÜKLER
18 Aralık 2022 11:20

MAARİF VEKİLİ
19 Kasım 2022 11:20

ŞEHZADE ABDÜLKERİM VE HİLAFET MESELESİ
15 Kasım 2022 11:20

SAİT HALİM PAŞA
06 Kasım 2022 11:20

ŞİBLİ NUMANİ
30 Ekim 2022 11:20

CELAL HOCA
21 Ekim 2022 11:20

ÜÇ KÖYÜN AĞASI KİR FARD
15 Ekim 2022 11:20

MTO AKSARAY
10 Ekim 2022 11:20

TARİHİMİZDEN DEĞER ÖRNEKLERİ
27 Eylul 2022 11:20

LALA MUSTAFA PAŞA
22 Eylul 2022 11:20

HEDEFE GİTMEK İÇİN YOLU GÖRMEK ŞART DEĞİLDİR ÖNEMLİ OLAN İNANMAKTIR
08 Eylul 2022 11:20

ÇETMİLİ ALİ ÇAVUŞ
31 Ağustos 2022 11:20

MAKEDONYANIN KUVVACILARI NASIL KURŞUNA DİZİLDİ?
25 Ağustos 2022 11:20

SEYYAH-I İSLAM ABDÜRREŞİT İBRAHİM EFENDİ
20 Ağustos 2022 11:20

KERBELA’NIN TEVVABİNİ OLMAK
09 Ağustos 2022 11:20

MEDENİYET TASAVVURU OKULU
05 Ağustos 2022 11:20

SAVUNMA SANAYİ
24 Temmuz 2022 11:20

OSMANLI İMPARATORLUK MUYDU?
17 Temmuz 2022 11:20

TARİH NE İŞE YARAR?
03 Temmuz 2022 11:20

BÜLBÜLÜN KIRK ŞARKISI
28 Haziran 2022 11:20

Balkan Ninnisi.
22 Haziran 2022 11:20

YER İSİMLERİ ŞEHRİN HAFIZASIDIR
12 Haziran 2022 11:20

YEREL TARİHE DAİR İKİ ÇALIŞMA
20 Mayıs 2022 11:20

BİR İNSAN, BİR MEKÂN, BİR HİKÂYE
14 Mayıs 2022 11:20

ARİFELİK-BAYRAMLIK
30 Nisan 2022 11:20

KALBİN ATAR İKEN
24 Nisan 2022 11:20

ANLAT BAKALIM HOCAM: BİR CAMİ REHBERİNİN ANILARI
24 Nisan 2022 11:20

SELÇUKLU SARAYINDA BİR DARBE GİRİŞİMİ
16 Nisan 2022 11:20

SAADET ASRININ KUR'AN BÜLBÜLLERİ-2-
14 Nisan 2022 11:20

BİR YÖRÜK ÇOCUĞUNUN HATIRALARI
10 Nisan 2022 11:20

İHSAN SÜREYYA SIRMA
06 Nisan 2022 11:20

ÖLMEDEN KIYMETİ BİLİNMEYENLER
29 Mart 2022 11:20

ÇANAKKALE
19 Mart 2022 11:20

EĞİTİM TARİHİNE DAİR BİR ESER
08 Mart 2022 11:20

İSLAM MEDENİYETİNİN BATMAYAN GÜNEŞİ ENDÜLÜS
06 Mart 2022 11:20

FİLMDİ GERÇEK OLDU
27 Şubat 2022 11:20

GÜLCE HİKAYESİ-2-
20 Şubat 2022 11:20

MAKAMINI KUMRULARA AÇAN BÜROKRAT
14 Şubat 2022 11:20

BİR TÜRKMEN BEYLİĞİNİN TARİHÇESİ
09 Şubat 2022 11:20

İTAAT VE İSYAN ARASINDA DÖRT ÂLİM
05 Şubat 2022 11:20

ÖĞRETMEN
29 Ocak 2022 11:20

KÖR KIZIN GÖNÜL GÖZÜ
27 Ocak 2022 11:20

AŞKA ALFABE YETMEZ
22 Ocak 2022 11:20

SÜKÛTUM SEVDAMDAN GELİR
18 Ocak 2022 11:20

SEÇ-ME-Lİ DERSLER
15 Ocak 2022 11:20

TARİHİN EFSANELERİ: HALİD BİN VELİD
01 Ocak 2022 11:20

İLBER HOCADAN TAVSİYELER
27 Aralık 2021 11:20

İMDATTAN İSYANA MORA RUMLARININ 100 YILLIK HİKAYESİ
19 Aralık 2021 11:20

Tüm Yazılar