Nasihat, Allahü teâlânın bir kimseye verdiği nimetin onda kalarak, dinine ve dünyasına faydalı olmasını istemek demektir. İlim sahipleri, emr-i maruf ve nehy-i münker yapmalı, yani iyiliği yaymaya, kötülükten sakındırmaya çalışmalıdır! Nasihatten uzak kalan kalb kararır. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:

(Dinin temeli nasihattır.) [Buharî]

(Hayra sebep olana, bunu yapanın ecri kadar sevap verilir.) [Müslim]

(Kendi için istediğini din kardeşi için de istemiyen, iman etmiş olmaz.) [Buharî]

(Allahın en çok sevdiği kimse, çok nasihat edendir.) [İ. Ahmed]

Nasihat dört çeşittir

1- Allahü teâlânın var olduğunu, bir olduğunu, bütün kemal ve cemal sıfatlarının Onda bulunduğunu, Ona layık olmıyan sıfatların, ayıpların, kusurların Onda bulunmadığını, halis niyet ile Ona ibâdet etmek gerektiğini, gücü yettiği kadar Onun rızasını almaya çalışmasını, Ona isyan edilmemesini, Onun dostlarına muhabbet, düşmanlarına muhalefet edilmesini, Ona itaat edenleri sevmeyi ve isyan edenleri sevmemeyi, nimetlerini saymayı ve bunlara şükretmeyi, bütün mahluklarına acımayı, Onda bulunmıyan sıfatları Ona söylememeyi bildirmek, Allahü teâlâ için nasihat etmek olur.

2- Kur'an-ı kerimde bildirilenlere inanmayı, emredilenleri yapmayı, kendi aklı ile, görüşü ile uydurma tercümeler yapmamayı, onu çok ve doğru olarak okumayı, ona abdestsiz el sürmek caiz olmadığını, insanlara bildirmek, Kur'an-ı kerim için nasihat etmek olur.

3- Muhammed aleyhisselamın bildirdiklerinin hepsine inanmak gerektiğini, Onun sünnetlerini yapmayı ve yaymayı, Onun güzel ahlâkı ile huylanmayı, Al, Eshabını ve ümmetini sevmeyi bildirmek, Resulullah için nasihat olur.

4- İnsanlara dünyada ve ahirette faideli olan şeyleri yapmak ve zararlı olan şeyleri yapmamak gerektiğini ve kimseye eziyyet etmemeyi, kalb kırmamayı, bilmediklerini öğretmeyi, kusurlarını örtmeyi, farzları emretmeyi, haramlardan nehyetmeyi, bunların hepsini tatlılıkla bildirmeyi, küçüklere merhamet, büyüklere hurmet edilmesini, kendilerine yapılmasını istemediklerini başkalarına da yapmamalarını, onlara bedenleri ile, malları ile yardım edilmesini bildirmek de, bütün insanlar için nasihat etmek olur. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:

(Müslümanlara yardım etmiyen, onların iyilikleri ve rahatları için çalışmıyan, onlardan değildir. Gece ve gündüz, Allah için ve Kur'an-ı kerim için ve Resulullah için ve devlet reisi için ve bütün müslümanlar için nasihat etmiyen kimse de, bunlardan değildir.) [Taberânî]

İlmiyle amil olmayanın sözleri her ne kadar tesirsiz olsa da, sözü tesirli olan İslâm âlimlerinin hikmetli sözlerini naklederek, iyiliği emredip kötülükten sakındırmak gerekir.

Nasihatı rıfk ile söylemeli, sert olmamalıdır. Hadis-i şerifte buyurulmuştur ki:

(Emr-i maruf yapan, yumuşak ve şefkatle yapmalıdır.) [İ. Gazalî]

Ayrıca nasihatı gizli yapmalıdır. Herkesin yanında yapmak, onu teşhir etmek ve elaleme rezil etmek olur. İmam-ı Şafiî hazretleri buyurdu ki: (Arkadaşına gizli nasihat eden gerçek öğüt vermiş ve onu yükseltmiş olur. Halk arasında nasihat vermeğe kalkan onu rüsvay ve perişan etmiştir.)

Hikmetli Sözler

-         Kendi aybını gören kimse, başkasının aybını göremez.
- Takvâ elbisesinden soyunan kimseyi hiçbir elbise örtemez.
- Allahın verdiği rızka râzı olan kimseyi, başkalarının elinde bulunan ni?metler mahzun etmez.
- Zâlimin kılıcını çeken, kendi elini keser.
- Kardeşi için kuyu kazan, içine kendi düşer.
- Başkasının ayıp perdesini yırtan, kendi aybını açmış olur.
- Kendi hatâsını görmiyen, başkasının aybını büyük görür.
- Nefsinin kötü arzularına uyan helâk olur.
- Aklı ile yetinen, uçurumdan yuvarlanır.
- Kibirli davranan, zelil olur.
- İfrat ve tefrite düşen, zarara uğrar.
- İnsanlara karşı dik duran, kırılır.
- Düşüklerle gezen, hakîr olur.
- Ulemâ ile oturan, vekar sâhibi olur.
- Kötülerin uğradığı yere giren kimse, ithâma mâruz kalır.
- İslâm ahlâkını hafife alan, pisliğe düşer.
- Başkasının malını ganimet sayan kimse, ele muhtaç olur.
- Netice almak istiyen, sabırlı olur.
- Ayağının bastığı yeri bilmiyen kimse, pişman olur.
- Allahtan korkan, selâmete çıkar.
- Tecrübelerden faydalanmıyan, aldanır.
- Hak ehli ile çarpışan, çarpılır.
- Gücünün yetmediği yükü yüklenen kimse, âciz kalır.
- Ecelin geleceğini yakînen bilen kimse, emelini azaltır.
- Cehâlet yoluna sapan kimse, adâlet yolunu bırakır.
- Güzel ahlâk güleryüzlülük, cömertlik ve kimseyi üzmemek demektir.
- Sabır, tökezlemiyen binek, kanâ?at ise bükülmiyen kılıçtır.