BERAT NE DEMEK?

 ?Açık olan ve gerçeği açıklayan bu kitaba yemin ederim ki; biz onu kutlu bir gecede indirdik. Çünkü biz haktan yüz çevirenleri uyarırız. O öyle bir gecedir ki her hikmetli iş tarafımızdan bir emirle, o gece yazılıp belirlenir.? (1)

  Bu ayet-i Kerime? nin pek çok manalarından biri şudur. Biz Kur?an-ı insanların doğru zannettikleri eğrileri göstermek için indirdik. Böylece eğri büğrü yaşamaktan kurtulsunlar.

Hem hakkı ve batılı apaçık bir surette tarif eden o Kur?an-ı, biz uyarıcı olarak mübarek bir gecede indirdik. O mübarek gece muhtemelen leyle-i berattır. Çünkü Kur?an? da (inzal) tabiri var. İnzal bir defada vasıtasız olarak Kur?an-ın indirilmesidir. Hâlbuki Kur?an, ayet ayet yirmi üç senede tamamlanmıştır. Buna göre

Cebrail (asm) Kur?an-ı, levha-i ezeliye den bir cümle olarak şaban ayının on beşinde yani berat gecesinde almıştır. Sonra yazıcı meleklere vermiş, onlarda kadir gecesine kadar istinsah edip tamamlamışlardır.

Kur?anın yeryüzüyle tanışması ise leyle-i kadirde olmuştur. Daha sonra ayet ayet yirmi üç senede tamam olmuştur. Buna da (tenzil) diyoruz.

Ayette geçen (yüfreku) ?kelimesinin ifade ettiği mana da şudur: Bir sene içinde kulların Erzakı, eceli, ve sair işleri yazılır, belli olur. Birde denilmiştir ki: bu işleme berat gecesinde başlanır, kadir gecesinde bitirilir. Erzak nüshası Mikâil, (asm) harpler, zelzeler, hasifler, sâikalar nüshası Cebrâil (asm) ameller nüshası dünya sâhibi İsmail?e ki büyük bir melektir, musîbet nüshası da Azrâile (asm) verilir.?    A. H. Elmalılı. Tefsiri.

 Bir sene içerisinde cereyan edecek olan olaylar ve onların vaki olacakları zamanlar, mekanlar, ilgili meleklere bildirilir. Nitekim bu konuya ışık tutan bir hadis?i şerif İbni Abbas (ra) tarafında şöyle rivâyet etmiştir.

?Bir sene içinde vukua gelecek olan hayırlar, şerler, Rızalar, eceller ?Ümmülkitap? denilen bir levhaya kadir gecesinde yazılır, tespit edilir. Bütün bu takdirler ise zaten Cenab-ı Hakkın ezeli ilminde sabittir.?  Ö, Nasûhi, Tefsir    

       Devletin memurlarına rütbe, Nişan, imtiyaz ve taltif için verdiği resmi belgeye berat denir.

 Osmanlı devletinde görevlendirilen bir memurun eline verilen resmi belgeye de berat denilirdi.

 Bir diğer anlatımla suçlu zannedilen birisinin,  mahkemede suçsuz olduğu tespit edilince serbest kalmasına da aynı isim verilir.      

Ahret işleri de böyledir.

İnsanlar Allah?a karşı işlediği suçları için tövbe eder, hayır hasenat yapar, sadaka verir fakir fukarayı gözetirse borçtan ve cezadan berat eder. Ama insanlara karşı suç işlemişse, kendisinde hakkı bulunan kimseyle helâlaşması lazımdır. Yoksa şehit bile olsa onun işi karışıktır.

      Rabbimiz insanların ahrette sıkıntıya düşmemeleri için önlerine bazı imkânlar koymuştur. Onlardan biride berat kandilidir. Şaban ayının on beşinci gecesini Rabbimiz berat gecesi olarak belirlemiştir. Bu gece günahlardan berat etme gecesidir.

             İlâhî feyz ve bereketin yeryüzünü sağanak sağanak yağdığı bu mübarek ay ve içinde bulunan berat gecesi mü?minler için en kârlı ve kazançlı bir gecedir. Şaban ayının diğer aylara göre kıymetini arttıran en önemli tarafı, (Ramazan hariç) yapılan her amelin ve ibadetin sevabının üç yüz kattan fazla oluşudur.

 Diğer vakitlerde kılınan bir rekât namazın sevabı on ise, Şaban ayında üç yüzden fazladır. Okunan her bir Kur?an harfi için üç yüz Cennet meyvesi vardır. (2)
       Hem gerçek huzurumuzun kaynağı olan bu ihsan ve bağış ayında, amel defterimizin sevap hanesine kayıt ettireceğimiz ibadetler, şeytan ve nefsin fırlattığı gaflet,  oklarına kalkan vazifesi görecektir. Farkına varmadan veya bir anlık gaflet sonucu işlediğimiz hata ve kusurların kefareti olabilecek hasenat ve iyilikler en bereketli şekilde bu günlerde elde edilmektedir. Hem bu yapacağımız ibadetler, ileride hücumuna maruz kalabileceğimiz günahlar için de bir siper olabilir.

Allah Resulü diğer aylara göre bu ayda daha çok ibadette bulunurlardı.
Hz. Aişe (ra)rivayetine göre Allah Resulü (sav)buyurdular ki:

?Allah Teâla Hazretleri, Nısf-u Şa?ban gecesinde dünya semasına iner(Rahmetiyle tecelli eder) ve Kelb Kabîlesinin koyunlarının tüyünün adedinden daha çok sayıda günahı affeder.  Tirmizi ?Ateşe müstehak olanlardan" ziyadesini kaydetmiştir.(3)

Bir başka Hadiste Ebu Musa el-Eş?ari (ra) rivayetine göre Allah Resulü (sav) buyuruyorlar:?Allah Teâla hazretleri, Şaban ayının on beşinci gecesi (kullarına rahmetle) nazar eder ve müşrikle, müşahin (kindar bencil) hariç herkese mağfiret buyurur.?(4) 

Hz. Ali (ra) rivayetine göre Allah Resulü (sav) buyurdular ki: ?Şaban ayının on beşinci gecesi olduğu zaman gecesinde namaz kılın, gündüzünde de oruç tutun. Çünkü Cenab-ı Hak o gün güneşin batmasıyla, dünya semasına iner ve şöyle der: ?Bana istiğfar eden yok mu mağfiret etsem! Benden rızık isteyen yok mu rızık versem, belaya maruz kalan yok mu afiyet versem... şöyle olan yok mu, böyle olan yok mu?..? Bu hal fecrin sökmesine kadar devam eder.? (5)

?Şaban benim ayımdır.?
?Şaban günahları temizleyendir? buyurarak kadrini yüceltirdi.(6)
       Böylece Efendimiz dua ve niyazlarında bu ayların kutsiyetini dile getirmişlerdir.
Peygamberimizin Şaban ayına gösterdiği bu hürmetin bir sebebi de bundan sonra gelecek olan Kur?an ayı Ramazan?dan dolayı idi.

Hz. Enes?in rivayetine göre, Peygamberimizden sual ederler: ?Ya Resulallah, Ramazan'dan başka en faziletli oruç ayı hangi aydadır??
Peygamber Efendimiz, (sav)
?Ramazan'ı tazim için (Ramazan hürmetine) Şaban? da tutulan oruçtur.? cevabını verirler.(6)

 Rabbimiz cümlemiz bu mübarek geceyi hakkıyla değerlendirenlerden eylesin. Amin

Kaynaklar

 (1) Duhan Sûresi,  44/1-2

 (2) Şualar, Şualar, 494

 (3) Hadis, No, 1. (4567 İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 13/138.

(4) Hadis, No,  414. ( 1390) (6401)-  İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/99.

(5) Hdis, No, (4)413. ( 1388) (6400)-İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 17/98.

(6) Keşfül Hafâ. 2:9