Türkiye'de Orman Yangınları: Verilerle Gerçekler ve Algı Yönetimi
Yangınların Kaynağı ve Boyutları
Muğla Orman Bölge Müdürü Mustafa Ülküdür'ün son açıklamalarına göre, 2025 yılında Muğla'da çıkan orman yangınlarının %88'i insan kaynaklı, %12'si ise yıldırım ve elektrik telleri gibi doğal nedenlerden kaynaklanıyor. Bu oranlar, dünya genelindeki orman yangını istatistikleriyle paralellik gösteriyor.
Türkiye'de orman yangınları sayısında belirgin bir artış eğilimi gözleniyor:
- 1990'larda yıllık ortalama 1.500 yangın
- Son 10 yılda yıllık ortalama 2.700 yangın
- 2024'te bu sayı 3.800'e yükselmiş.
Bu artışın temel nedenleri arasında:
- İnsan faktörünün artan etkisi (ihmal, dikkatsizlik, kasıt)
- İklim değişikliğinin yangın riskini artırması
- Kentsel yayılma ve ormanlara insan erişiminin artması
Müdahale Kapasitesi ve Uluslararası Karşılaştırma
Türkiye'nin orman yangınlarıyla mücadelede dünyada önemli bir konumu bulunuyor:
Türkiye'nin yangın söndürme filosu:
- 27 uçak
- 105 helikopter
- 14 İHA (İnsansız Hava Aracı)
- Toplam 146 hava aracı 1910
Uluslararası karşılaştırma:
- ABD: 9.8 milyon km² yüzölçümü, ~1.000 hava aracı
- Avustralya: Türkiye'den 9.8 kat büyük, 500 müdahale aracı
- Türkiye: 783,562 km² yüzölçümüne göre dünyada en yüksek hava aracı yoğunluğu.
Bu veriler, Türkiye'nin yangınlara müdahale kapasitesinin yüzölçümüne göre dünyada önde geldiğini gösteriyor.
Sosyal Medya ve Algı Yönetimi
Orman yangınları sırasında sosyal medyada yoğun bir psikolojik savaş yürütüldüğü gözlemleniyor:
Sosyal medya analizi:
- Yangınlarla ilgili 3,375,499 paylaşım
- Bunların 2,330,000'i olumsuz ruh hali içeriyor
- 950,000 negatif paylaşım
Bu durum, yangınlarla mücadelenin yanı sıra bir de algı yönetimi savaşı verildiğini ortaya koyuyor. Bazı kesimlerin, yangınları siyasi hesaplaşma aracı olarak kullanmaya çalıştığı görülüyor.
İklim Değişikliği ve Yangın İlişkisi
İklim değişikliğinin orman yangınları üzerindeki etkisi tartışmalı bir konu:
- Yangınların %90'ı iklim değişikliği gündeme gelmeden önce de insan kaynaklıydı
- İklim değişikliği yangın çıkma olasılığını artırmıyor, ancak çıkan yangınların yayılma hızını ve şiddetini artırıyor
- 2020'deki yangın artışı, pandemi döneminde insanların ormanlara yönelmesiyle açıklanabilir
Sonuç ve Öneriler
- Eğitim ve Bilinçlendirme: İnsan kaynaklı yangınların azaltılması için toplumun bilinçlendirilmesi kritik önem taşıyor.
- Teknolojik Yatırımlar: Mevcut hava filosunun yanı sıra erken uyarı sistemleri ve akıllı gözetleme teknolojilerine yatırım yapılmalı
- Sosyal Medya Yönetimi: Yangın dönemlerinde yanlış bilgi yayılımı ve algı operasyonlarına karşı etkili iletişim stratejileri geliştirilmeli.
- Kurumlar Arası Koordinasyon: Orman Bölge Müdürlüğü, valilik, jandarma ve sivil toplum kuruluşları arasında daha güçlü bir işbirliği sağlanmalı
- Yasal Düzenlemeler: İklim Kanunu'nun etkin bir şekilde revize edilerek, orman yangınlarıyla mücadeleyi güçlendirecek şekilde düzenlenmesi gerekiyor
Orman yangınları milli bir mesele olup, siyasi hesaplaşmalardan uzak, bilimsel veriler ışığında ele alınmalıdır. Türkiye'nin yangınlara müdahale kapasitesi uluslararası standartların üzerinde olsa da, önleyici tedbirler ve toplumsal bilinç düzeyinin artırılması yangın riskini azaltmada kilit rol oynayacaktır.
