Türk akademisyen, kansorejen radon gazının seviyesini ölçen cihaz geliştirdi

KONYA (AA) - SERHAT ÇETİNKAYA - Konya Ticaret Odası (KTO) Karatay Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Optisyenlik Bölümü Öğr. Gör. Dr. Serkan Ceylan, CR-39 katı hal nükleer iz dedektörü ile pasif yöntemle ortamın radon gazı seviyesini ölçebilen yeni bir cihaz geliştirdi.

Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumunun (TENMAK) yurt dışından aldığı radon ölçüm cihazından esinlenen Ceylan, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının TÜBİTAK Teknogirişim Sermaye Desteği ile yerli imkanlarla 8 yılda kendi cihazını yaptı.

Ceylan'ın geliştirdiği cihaz, "Ar-Ge niteliği, yenilikçi yönleri, amacı ve sonuçları, ulusal ve uluslararası düzeye teknolojik katkısı" kriterlerine göre Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından başarı belgesi aldı. Radon gazı ve yaptığı ölçüm cihazı üzerine tez de yazan Ceylan, cihazı geliştirmek için TÜBİTAK'tan bir destek daha almaya hak kazandı.

Gözlüklerde kullanılan, radyoaktif parçacıklara da duyarlı CR-39 camından nükleer iz dedektörü üreten Ceylan, geliştirdiği nükleer iz kazıma ünitesi ve iz okuma ünitesiyle, camın maruz kaldığı radyoaktif izleri sayarak ortamın radon yoğunluğunu belirliyor.

İnsanların iyonlaştırıcı radyasyonun zararına karşı korunması amacıyla kullanılacak cihaz, kapalı mekanların radon aktivite konsantrasyonunu ölçerek ortam havasının ne kadar sağlıklı olduğunu ortaya çıkarıyor.

Ceylan, AA muhabirine, doğal kaynaklardan yüzeye çıkarak kapalı mekanlarda birikebilen ve kanserojen etkisi olduğu bilinen radon gazının, akciğer kanserine neden olan etkenler arasında ikinci sırada yer aldığını söyledi.

- "Maliyeti daha düşük bir cihaz geliştirmiş olduk"

Uranyum 238 elementinin parçalanmasıyla ortaya çıkan radon gazının, kokusuz olması nedeniyle algılanamadığını belirten Ceylan, ölçümlerin özel optik cihazlarla yapılabildiğini dile getirdi.

Devletin "radyasyon güvenliği politikası"nı önemsediğine dikkati çeken Ceylan, "Radon ölçümleri için TENMAK'ın 2013'te pasif radon ölçüm cihazını yurt dışından 55 bin avroya aldığını duymuştuk. 'Biz bunu daha uygun fiyata yapabilir miyiz, hem de yerli bir üretim olur mu' düşüncesiyle yola çıktık. Çalışmalarımız neticesinde TENMAK'taki cihazın sağladığı verilere kıyasla daha hassas ölçüm ve detaylı raporlama yapabilen ve maliyeti daha düşük bir cihaz geliştirmiş olduk." diye konuştu.

- "Radon gazı, akciğer kanserine neden oluyor"

Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Enerji Araştırma ve Uygulama Merkezi Öğretim Görevlisi Ahmet Gürol Kalaycı ile gerekli tasarımları yaptıklarını aktaran Ceylan, cihazı 100 bin liraya mal ettiklerini kaydetti.

Radon gazı ölçümünün tüm dünyada zorunlu olduğuna işaret eden Ceylan, şöyle konuştu:

"Dünya Sağlık Örgütü metreküpte 100 bekerel üzerindeki radon gazı seviyesini zararlı kabul ediyor. Ülkemizde üst sınır, evlerde 400 bekerel, iş yerinde ise 1000 bekerel olarak belirlendi. Bunun aşılması durumunda müdahale edilmesi 2000 yılında yayınlanan Resmi Gazete'de yer almıştır. Soluduğumuz havada, içtiğimiz sularda radon gazı bulunabilir. Suyla içtiğimiz zaman mide kanseri olabiliriz. Radon gazı, soluduğumuz zaman akciğerlerimizdeki DNA yapısını bozarak akciğer kanseri olmamıza neden oluyor. Bu yüzden evlerimizde kullandığımız suyun ve soluduğumuz havanın radon oranını bilmemiz gerekir. Bu cihazla CR-39 dedektörüyle ortamdaki radonun konsantrasyonunu belirleyebileceğiz."

- "İnsanlığa büyük fayda sağlayacağını umuyoruz"

Karatay Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Bayram Sade de gerek akademisyenlerin gerekse öğrencilerin Ar-Ge çalışmalarını, proje ve inovasyonlarını sonuna kadar desteklediklerini söyledi. Sade, şöyle devam etti:

"Serkan hocamızın yaptığı radon gazı ölçüm cihazının tüm süreçlerini yakından takip ettik ve destekledik. Akademisyenlerimizin de öğrencilerimizin de tüm bilimsel çalışmalarının arkasındayız. Bu cihaz, hem akademisyenimiz hem üniversitemiz hem de toplum adına büyük bir başarıdır. İnsanlığa büyük fayda sağlayacağını umduğumuz bu cihazın daha da geliştirilmesi için elimizden gelen desteği vereceğiz."

TÜRKİYE, 27 Ocak 2022 04:00