Abdullah EROĞLU

SERBEST PİYASA-NARH VE MUTLU SON

04 Aralık 2022 18:46

Narh’ın kelime anlamı; sabit fiyat tespit etme, fiyat sınırı ve kontrol altında tutma, fiyat takdir edilmesi ve sınırlandırılması anlamında kullanılan fıkhi bir terimdir.

Istılahi anlamı ise, tüketiciyi korumak gerekçesiyle, belli başlı, özellikle zorunlu tüketim maddeleri için devletçe belirlenen fiyatlara denir. Dini yönden de Hanefi mezhebine göre narh, yani fiyat sınırlandırmasını, normal şartlarda koymak mekruhtur. Ancak gıda maddelerindeki fiyatların suni şekilde fahiş ölçülerde artırıldığı ve kamu zararını önlemenin başka yolunun kalmadığı durumlarda narh uygulamasına cevaz verilmiştir.

Serbest piyasa ise, üretilen malın (ürünün) fiyatının, alıcının ve satıcının karşılıklı olarak anlaşması ile belirlendiği piyasa şeklidir. Başka bir ifadeyle, fiyatların alıcının ve satıcının dolayısıyla arz ve talebin karşılanması ile oluşan fiyattır. Bu şekilde işleyen ekonomiye de serbest piyasa ekonomisi denir. Ancak serbest piyasa ekonomisinin olması için tam rekabet koşullarının geçerli olması gerekir. Bu olmadığı veya sağlanmadığı durumlarda bu geçerli olmaz. Kaldı ki, satıcıların anlaşarak piyasada monopol veya oligopol oluşturmaları durumunda serbest piyasa oluşmaz.

Oligopolde, az sayıda baskın firmaların %40'tan fazla bir oranda pazar paylaşımları durumudur. Böyle durumların söz konusu olduğu piyasalar, günümüzde de gerek pandemi kaynaklı, gerekse tedarik zincirinden kaynaklı aksamalar, gerekse de, Rusya Ukrayna savaşı nedeniyle, birçok tüketim maddesinde olduğu gibi, özellikle temel tüketim maddelerinde gıda başta olmak üzere birçok ürünün fiyatlarında aşırı fiyat yükselmesi olmuştur. Bir de buna merkezi ve yerel yönetimlerin ve/veya yetkili kurumların yeterli denetimi yapmamaları veya yetersiz kalmaları ise, tuz biber olmuş ve piyasa ve fiyat istikrarsızlığı oluşmuştur.

 Kaldı ki, buna bağlı olarak piyasalarda pazar payına hakim firmaların anlaşarak monopol veya özellikle de, oligopol oluşturmaları, stok ve spekülatif hareketleri tetiklemiş, böylece serbest piyasa ekonomisi şartları hepten ortadan kalkmıştır.

 Bunun üzerine, tüketici davranışlarının bilinçli olmaması ve sosyal medyadaki olumsuz bilgi ve yalan bilgiye dayalı bilgi kirliliği, tüketiciyi ve insanları tüketim ve davranış bilinçsizliği serkeşliğine sürüklemiştir. Örneğin, insanlar bir gün önce 2 teneke ayçiçek yağı satın almışken, aynı tüketici, 2. gün ailecek yağ kuyruklarında saatlerce bekledikleri son derece ilkel ve insani olmayan görüntü ve davranışlara sürüklemiştir. Çocuklarıyla birlikte, 3 teneke ayçiçek yağı da o gün alarak, ‘’Komşusu açken, kendisi tok yatan bizden değildir.’’ diye buyuran bir Peygamber (S.A.V.)’in ümmeti olarak, sağına soluna bakarak, hava atıp, egosunu tatmin eden uyanık bir kişi edasıyla evine giden insan manzaraları ortaya çıkmıştır.

 Serbest piyasaya ekonomisi, yukarıda saydığımız nedenlerle, yerini kargaşa ve zam furyası ekonomisine bırakmıştır. Bu da, daha çok temel tüketim maddeleri ve gıda maddelerinde kendini göstermiştir. Kaba tabirle, soyguncu düzeni piyasası oluşmuş, tüketici ise, her gün dayak yiyen şamar oğlan misali, ne yaptığını tam bilmeyen, ne yapacağına karar veremeyen, mayına basma riski olan serseri gibi bir duruma düşürülmüştür. Dolayısıyla, sürü psikolojisi de eklenince, at izi, it izine karışmış bir tablo ortaya çıkmıştır.

 Bunu önlemenin birçok yolu olmakla birlikte en radikal ve kısa sürede sonuca götürecek çözüm yolu ise, devlet otoritesi tarafından fiyatların belirlenmesi, yani narh sistemidir.

 Yalnız, fiyat etiketi ile yola çıkılırsa bundan 15-20-25 yıl öncesinde, bir ilacın üzerinde 4-5-6 fiyat etiketinin olduğu, eczanelerde sırf fiyat etiketi basmakla görevli eczacı kalfalarının bulundurulup, çalıştığı gün ve zamanlar gibi olur. Barkod sistemi ile üzerindeki ambalajda, orijinal, sabit fiyatın, tüketicinin fark edip göreceği bir punto büyüklüğü ile yazılı olduğu bir sistemdir.

 Bununla birlikte, para cezalarıyla beraber, iş yeri kapatma, hapis ve hepsinin birlikte uygulanması gibi cezalar, en kısa zamanda, kanun maddesinde, ama, ancak, istisna, muafiyet, iyi niyet vb. gibi sulandırıcı durumlara yer verilmeden, acilen çıkarılıp uygulanmalıdır. Yoksa tavşana kaç, taziye tut. Misali, uygulamalardan sonuç alınmaz, alınamaz. Bu uygulamalar can yakar ve oy kaybederiz endişesi olursa, oy üç beş çıkarcı, monopol veya oligopolcü, spekülatör, rantiyeciden kaybedilir ama tüketicinin çoğunluğu, hele hele dar gelirli ailelerden kazanılır.

Dinimizde de, savaş zamanı, kıtlık, kuraklık ve benzeri gibi durumlarda narh uygulamasına cevaz verilmiş ve tarihte örnekleri çok olacak şekilde uygulanmıştır.

40 dereyi bir tepe keser. Bunların çözümü için hayat olmayan gezegenlerde hayat aramaya gerek yok.

Sadece, helal kazancın hakim olduğu, huzurlu yaşamayı arzulayan bir toplumun istekleri doğrultusundaki adaletli bir mekanizma işletilsin yeter ki.

Başka kelamı kibara gerek yok. Kıymetli okuyucularımız açısından zaman israfıdır.

Gerisi lafı güzaf olur.

banner157

Yorumlar (0)

Kalan karakter : 450
Gönderilen yorumların küfür, hakaret ve suç unsuru içermemesi gerektiğini okurlarımıza önemle hatırlatırız!

Yazarın Diğer Yazıları

KENDİN OLARAK KALABİLMEK
17 Aralık 2023 18:46

KIZILAY
06 Kasım 2023 18:46

NEZAKET VE NAZİK OLMA
16 Ekim 2023 18:46

EĞİTİM – RANDEVU – KUL HAKKI
11 Eylul 2023 18:46

RAHMETLİ VALİ RECEP YAZICIOĞLU -3-
14 Ağustos 2023 18:46

KİŞİLERLE UĞRAŞMAK NEYİN BELİRTİSİDİR?
03 Temmuz 2023 18:46

İT KOVALAMAKTAN ET SATAMAMAK
06 Mayıs 2023 18:46

BİR BAYRAMIN ARDINDAN
24 Nisan 2023 18:46

SU TÜKETİMİ VE İSRAFI
17 Nisan 2023 18:46

TARİHTEKİ DİL FARKI GÜNÜMÜZ ANLATIM VE ANLAŞILANLARI
03 Nisan 2023 18:46

NUMUNE-İ İMTİSAL RAHMETLİ İSMAİL ÖZER HOCA
27 Mart 2023 18:46

18 MART, AZİZ ŞEHİTLERİMİZ VE GÜNÜMÜZ GENÇLİĞİNİN BAZILARI
19 Mart 2023 18:46

DEPREM VE YAĞMUR BEREKETİ
12 Mart 2023 18:46

SİYASİLER SEÇİM DERDİNDE, VATANDAŞ DEPREMİN SORUNLARI DERDİNDE
05 Mart 2023 18:46

DEPREMİN ACILARI VE YARALARI SARILIRKEN
26 Şubat 2023 18:46

DEPREMİN ACILARI VE YARALARI SÜRERKEN
19 Şubat 2023 18:46

DOĞAL AFETLER, DEPREM, SABIR VE ŞÜKÜR
12 Şubat 2023 18:46

İNSANLAR NEDEN MUTSUZ ?
05 Şubat 2023 18:46

TÜRKİYE NEDEN BUĞDAY İTHAL ETMEKTEDİR ?
29 Ocak 2023 18:46

İYİ BİR İNSAN OLABİLMEK
22 Ocak 2023 18:46

Nesrin Bora
15 Ocak 2023 18:46

BİR PAZAR, BİR KALEM, BİR YAZAR VE BİR KONU BAŞLIĞI
08 Ocak 2023 18:46

RAHMETLİ VALİ RECEP YAZICIOĞLU - 2 -
01 Ocak 2023 18:46

İSRAF VE VERİM EKONOMİSİ, BİR PİRİNÇ BİR ÇAVDAR TANESİ
25 Aralık 2022 18:46

BABAYA SAYGI VE ERZURUM’LU ERCÜMENT VE OĞLU GÜRBÜZ SUSAM BEY
18 Aralık 2022 18:46

BİR TEK GIDA TASARRUFU ÜZERİNE BİR HİKÂYE
12 Aralık 2022 18:46

DEĞER ÖLÇÜLERİMİZ VE ANADOLU KADINININ İRFAN VE BASİRETLİLİĞİ
27 Kasım 2022 18:46

TÜRKİYE’DE BÜROKRATİK ANLAYIŞ VE UYGULAMALARI
21 Kasım 2022 18:46

İŞ ADAMI NAZİF BEY, OĞLU SELİM BEY VE PROF. MEHMET BEY
13 Kasım 2022 18:46

OKUMA ALIŞKANLIĞI VE DOMUZ YAĞLI GIDALAR
06 Kasım 2022 18:46

DÜNYA GÜNDEMİ NEDEN BU KADAR SIK DEĞİŞİYOR?
30 Ekim 2022 18:46

İSRAF ÜZERİNE GIDA VE EKMEK İSRAFI
24 Ekim 2022 18:46

RAHMETLİ VALİ RECEP YAZICIOĞLU (1)
17 Ekim 2022 18:46

DÜNYA ENERJİ KRİZİ VE ÜLKEMİZ UYGULAMALARI
10 Ekim 2022 18:46

EĞİTME GİDEKEN RAHMETLİ KADİR USTALARIN HACI DAYI
03 Ekim 2022 18:46

RUSYA-UKRAYNA SAVAŞI NEREYE EVRİLİYOR
26 Eylul 2022 18:46

HELAL KAZANÇ İLE HATIRLANMA VE DEMİRCİ MUSTAFA TURACI DEDE
19 Eylul 2022 18:46

EĞİTİM VE ÖĞRETİM
12 Eylul 2022 18:46

DÜNYA’NIN GİDİŞATI İLE İLGİLİ BAZI ÖNGÖRÜLERİMİZ
06 Eylul 2022 18:46

POZİTİF BAKMAK
29 Ağustos 2022 18:46

HELALLEŞME: MUSTAFA TURACI VE ARİFİN MUSA DAYI
22 Ağustos 2022 18:46

GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE KERBELA VE KOLTUK HIRSI
15 Ağustos 2022 18:46

AHLAK EREZYONU VE PANKART
08 Ağustos 2022 18:46

ASALET
01 Ağustos 2022 18:46

3. DÜNYA SAVAŞI BAŞLADI MI ?
25 Temmuz 2022 18:46

BİR BAYRAMI GERİDE BIRAKIRKEN
18 Temmuz 2022 18:46

SEVİMSİZLİK SENDROMU
04 Temmuz 2022 18:46

İ N T İ K A M S E N D R O M U
27 Haziran 2022 18:46

BABALAR VE GÜNLER
20 Haziran 2022 18:46

SÖYLESEM TESİRİ YOK, SUSSAM GÖNÜL RAZI DEĞİL
13 Haziran 2022 18:46

EĞİTİM VE YAVRULARIMIZ
06 Haziran 2022 18:46

DENEYİM PAYLAŞIMI -8-
30 Mayıs 2022 18:46

BURSA'DA ZAMAN
23 Mayıs 2022 18:46

TÜRKİYE' DE İKTİDAR İLE MUHALEFETİN 14. KATININ DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ
16 Mayıs 2022 18:46

BERBER ALİ YAKA’NIN TERS ŞİİRİ
09 Mayıs 2022 18:46

ESKİ GÜNLER-RAMAZANLAR-BAYRAMLAR NOSTALJİSİ VE EMPERYAL KÖLE UYKUSU
01 Mayıs 2022 18:46

DENEYİM PAYLAŞIMI - 6 – 70’LİK AŞKA KURBAN GİDEN SAKAL VE BEKİR BATTAL
25 Nisan 2022 18:46

DENEYİM PAYLAŞIMI -5-
18 Nisan 2022 18:46

DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ (WHO)
11 Nisan 2022 18:46

ULUSLARARASI ÇALIŞMA ÖRGÜTÜ (UÇÖ, İngilizce karşılığı ILO)
04 Nisan 2022 18:46

DÜNYA TİCARET ÖRGÜTÜ (DTÖ), İngilizce’si WORLD TRADE ORGANİZATİON (WTO)
28 Mart 2022 18:46

DOLAR NEDEN DÜNYA PARASIDIR?
21 Mart 2022 18:46

DENEYİM PAYLAŞIMI 4 ÖĞRETMEN MEHMET KOÇ
14 Mart 2022 18:46

NATO
07 Mart 2022 18:46

BİRLEŞMİŞ MİLLETLER CEMİYETİ (TEŞKİLATI)
28 Şubat 2022 18:46

TÜSİAD
21 Şubat 2022 18:46

ABD MERKEZ BANKASI FED
14 Şubat 2022 18:46

DENEYİM PAYLAŞIMI -3- DAĞDAKİ VE ŞEHİRDEKİ DERVİŞ
07 Şubat 2022 18:46

ABD MARSHALL YARDIMI VE SÜT TOZUNUN YERLİ UN VE SÜTLE SAVAŞI
31 Ocak 2022 18:46

GELİR DAĞILIMI VE ADALETSİZLİĞİ
22 Ocak 2022 18:46

DENEYİM PAYLAŞIMI - 2 -
14 Ocak 2022 18:46

ENFLASYONLA MÜCADELEDE KAMU HARCAMALARI
09 Ocak 2022 18:46

DENEYİM PAYLAŞIMI - 1 -
03 Ocak 2022 18:46

İLK YAZIMIZA BAŞLARKEN
20 Aralık 2021 18:46

MERKEZ BANKASI GERÇEĞİ
26 Aralık 2021 18:46

Tüm Yazılar