Seydişehir Halkevi (1939-1951)

Tarihçi Ercan Arslan  Seydişehir Halkevi (1939-1951)

Ülkemizde resmi ideolojinin ve hükümet etme anlayışının memleket genelinde birer yansıması olarak vazife gören kurumlarındanTürk Ocaklarının 10.04.1931’de yapılan son (olağanüstü) kurultayında, Ocağın 257 şubesi ile birlikte tüzel kişiliğini feshetmesine karar verildi. Böylece Türk Ocakları yerini, yapılan inkılâpları topluma aktarmada önemli bir kurum olacak olan Halkevlerine bırakmış oluyordu.19 Şubat 1932 günü başta Ankara olmak üzere 14 il merkezinde Halkevlerinin açılış töreni yapıldı. Bunlardan bir tanesi de Konya Halkevi’dir.

Mahallerinden yapılan teklifleri inceleyen C.H.P. Genel Yönetim Kurulu 1939 yılı içinde 158 Halkevi daha açılmasını kararlaştırmıştı. Bu Halkevleri, Ankara Halkevinde 19 Şubat 1939 Pazar günü Başbakan ve C.H.P Genel Başkan Vekili Dr. Refik Saydam’ın söyleyecekleri bir nutuk ile açılacaktır. Halkevleri içerisinde Konya’da açılacak olanlar Akkise, Akviran, AlibeyHüyüğü, Argıthan, Beyşehir, Cihanbeyli, Cığal, Çumra, Doğanbey, Doğanhisar, Ilgın, Karapınar, Kulu, Manastır, Pirlerkondu, Saiteli, Sarayköy, Seydişehir, Tuzlukçu, Derbent, Ortakaraviran, Dere, ErmenakHalkevleri’dir.

 Seydişehir HalkeviAtatürk Caddesinde, Ziraat Bankasının karşısındaki alanda bulunan Seydişehir Belediyesinin iki katlı binası içerisinde tahsis edilen kısımda faaliyetlerini yürütüyordu. Halkevi’nin ilk Reisi Fahriye Yalçın (Seydişehir Belediye Başkanlarından Agâh Yalçın’ın eşidir. 1946 yılı Konya İl Genel Meclisi Seydişehir Azasıdır) idi.5 Aralık 1939’da OrtakaraviranKöyü Halkevi Reisi olarak Abdullah Kürklü (d.1310), Akkise Halkevi Reisi olarak ise Yalıhüyük doğumlu Hasan Karagöz (d.1317) görevlendirilmişlerdi.

Seydişehir Halkevi açık olduğu süre içinde Dil, Tarih, Edebiyat, Güzel Sanatlar, Spor, Köycülük, Kütüphanecilik, Neşriyat, Temsil, İçtimai Yardım gibi konularda aktif olmuştu. Dil alanında Mustafa Lütfi Bey, Tarih-Edebiyat alanlarında Rüştü Ergen Bey önde gelen isimlerdendi. Bu isimler Seydişehir Özek Okulu öğretmenlerindendi. Halkevinin Kütüphanesine Ankara’dan gönderilen kitap ve mecmualar -Türk Tarih ve Dil Kurumunun yayınları ile Halkevi Dergileri- konulmuştu. En başta Konya ve kazalarının Tarih ve Folkloruna yönelik ilmi yazıların yer aldığı Konya Dergisi’nin sayıları(Eylül 1936-Haziran 1950 arası 140 sayı yayınlandı.M.Ferit Uğur, E. RaşitUsman, H.Rüştü Ergen, Naci Kum Seydişehir ile ilgili makaleler kaleme almıştır)gelmekteydi. Bu dergilerde yer alan özellikle Osmanlı, Selçuklu ve Genel Türk Tarihine dair makalelerTürk Tarihinin bir bütün olarak ele alındığını gösteren açık deliller olmakla birlikte, Cumhuriyet ideolojisi Osmanlı Tarihini ihmal ettiği eleştirisinden maalesef kurtulamayacaktır.

1941 yılı Temmuzunda Seydişehir Halkevi Temsil ve Spor Komitesi Azaları bir etkinlik gerçekleştirmek, kaynaşma imkânı oluşturmak gayesiyle Beyşehir’e gitmişlerdi. Bu ziyaret sırasında Seydişehir Halkevi Temsil (Tiyatro) Kolu Azaları “Mavi Yıldırım” adlı eseri sahne, dekor, aksesuar müsaitsizliğine rağmen başarıyla sahnelemişlerdi. Ziyaret programının ilk gününde ayrıca iki Halkevinin Voleybol takımları karşılaşmış ve ev sahibi takımüstün gelmişti. İkinci gün ise Futbol Takımları karşı karşıya gelmişler ve Beyşehir Halkevi Takımı maçı 5-2 kazanmıştı. Halk bu müsabakalara derin alaka duymuştu. Her iki maç ta büyük bir heyecanla takip edilmişti. Maçların sonunda Seydişehir ve Beyşehir Takımları reisleri ile birlikte hatıra fotoğrafı vermişlerdi.Seydişehir Halkevi mensubu ve müdavimi dönemin Cumhuriyet meşalesini taşıyan Seydişehir öğretmenleri bu davada en önde mücadele etmekte idiler. Akçalar Başöğretmeni Ahmet Sakarya 26 Ocak 1945’te Seydişehir Müfettişliğine yazdığı “Köycülük Davamız” konulu yazısı ile köylerde yapılması lazım gelen işleri sıralamıştı.

1946’da Seydişehir Halkevi Başkanı Rüştü Ergen idi. Evvelce gönderilen 3000 Lira ile Halkevine modern bir salon yapılarak kullanılmaya başlanmıştı. Seydişehirli Âşık Mehmet Kıl,Deyiş ve Koşmalarını sazıyla bu salonda icra etmiş, Halk Konferansları burada tertip edilmişti.Bu defa Halkevinin ihtiyacı olan malzemeler Ankara’dan verilen talimat ile Antalya Anbarı’ndan gönderilmişti.Ergen, Halkevi Başkanı sıfatıyla  C.H.P.Genel Sekreterliği Yüksek Katına yazdığı 19 Nisan 1946 tarihli yazısında  gönderilen araçlar ile Spor Kolunun takviye edilmesinden duyduğu heyecanı bildirerek minnet ve şükran duygularını ifade ediyordu. Seydişehir Halkevine gönderilen ve derhal demirbaşa kaydedilen malzemeler 12 Spor donu, 12 Atlet fanilası,12 Çift lastik ayakkabı,2 Sağlık topu,1 Hentbol topu,1 Voleybol topu,1 Voleybol ağı idi.20 Şubat 1949 da Konya’daki Halkevi sayısı 29,Halkodası sayısı ise 187 idi.

1950 yılında Seydişehir Halkevi Başkanı Tayyar Erkoçak Bey idi. 24 Şubat 1950 tarihinde bu defa Genel Sekreterlikten Halkevi için Amplifikatör, Elektrikle çalışan bir radyo ve Sinema Makinesi  talep edilmekteydi.2.Dünya Savaşına dair cephe haberleri Halkevindeki bu akülü radyodan Seydişehirlilere ulaşmış o da artık zamana yenik düşmüştü. Erkoçak, yazısında 6 voltluk akümülatörlü radyonun son iki yıldır Seydişehir halkının kültür ve yayım ihtiyacına cevap vermekten uzak kaldığını, Halkevinin elektrik tesisatının 480 Lira harcanarak tamamlandığını ifade ederek, gönderilecek elektrikli radyo halkımıza hizmet yönüyle samimi bir dileğimizdir diyordu. Ayrıca Halkevinin 500 kişilik salonu için ise bir Sinema Makinesi talep etmişti. Bunlar günün koşulları düşünüldüğünde Seydişehir için çok kıymetli ve elzem ihtiyaçlardı.

Halkevleri D.P. İktidarı döneminde, 8 Ağustos 1951 tarihinde, 5830 sayılı yasa ile kapatılmıştır. Böylece Genç Cumhuriyetin bir modernleşme projesi olan,Seydişehir’in Eğitim ve Kültür hayatında son derece önemli izler bırakanSeydişehir Halkevi ile Ortakaraviran Köyü Halkevi de tasfiye edilmiş oldu.(Zeki Arıkan, Halkevlerinin Kuruluşu ve Tarihsel İşlevi; Tan,9 Şubat 1939,S.1265,s.1-10;Son Posta,17 Temmuz 1941,s.6; Durmuş Yılmaz-Nadire Emel(Süntar) Akhan,İlk Dönem Halkevlerinin Eğitim Faaliyetleri “Konya Halkevi Örneği”,Karadeniz Araştırmaları Dergisi, Bahar 2011, S.29,s.59-95;B.C.A.490-8-17-35-49-50-52, Konya Halkevi Dergisi,S.125-126/127-128,Mart,Nisan,Mayıs,Haziran 1949;Ahmet Erdayandı (d.1935)-Agâh Yalçın’ın yeğeni Avukat Vasfi Yalçın’ın kâtipliğini yapmıştır- ile yapılan 15.5.2021 tarihli görüşme)

SEYDİŞEHİR, 15 Mayıs 2021 18:25