Türkiye’de yabancılarla ilgili en çok gündeme gelen hukuki konulardan biri idari gözetim kararıdır. Özellikle ikamet izni olmayan, sınır dışı edilmesi gündeme gelen veya düzensiz göç kapsamında değerlendirilen yabancılar için bu karar uygulanabilmektedir. Kamuoyunda sık sık tartışılan idari gözetim, hem yabancıların özgürlüğünü doğrudan etkileyen hem de hukuk düzeninde önemli sonuçlar doğuran bir uygulamadır.
İDARİ GÖZETİM KARARI NE DEMEKTİR?
İdari gözetim kararı, yabancı uyruklu kişilerin sınır dışı edilmesi veya Türkiye’de kalışlarının yasal olmadığı durumlarda, belirli sürelerle özgürlüklerinin kısıtlanarak göç idaresi geri gönderme merkezlerinde tutulmalarıdır. Bu karar, doğrudan mahkeme tarafından değil, Göç İdaresi Başkanlığı’nın ilgili birimleri tarafından alınır. Ancak kararın hukuka uygunluğu denetime tabidir.
KİMLER HAKKINDA İDARİ GÖZETİM KARARI VERİLİR?
İdari gözetim kararı, yabancıların Türkiye’deki yasal durumlarıyla doğrudan ilgilidir. Aşağıdaki durumlarda uygulanabilir:
- Türkiye’ye yasa dışı yollarla giren yabancılar
- Vizesi bitmesine rağmen ülkeden çıkmayanlar
- İkamet izni iptal edilen kişiler
- Kamu düzeni veya güvenliği açısından tehdit oluşturanlar
- Hakkında sınır dışı kararı verilen yabancılar
- Kaçma veya kaybolma ihtimali bulunan yabancılar
Bu kişiler hakkında Göç İdaresi tarafından idari gözetim kararı alınabilir.
İDARİ GÖZETİM SÜRESİ
İdari gözetim süresi, ilk etapta 6 ay olarak belirlenmiştir. Ancak gerekli görülmesi halinde bu süre 6 ay daha uzatılabilir. Dolayısıyla yabancı bir kişi toplamda 12 aya kadar geri gönderme merkezinde tutulabilir.
Her ay Göç İdaresi, idari gözetim kararını yeniden değerlendirir ve gerekçeleri ortadan kalkan yabancılar serbest bırakılabilir.
İDARİ GÖZETİM KARARININ SONUÇLARI
İdari gözetim, yabancının kişisel özgürlüğünü doğrudan etkilediği için ciddi sonuçlar doğurur. Bu süreçte yabancıların:
- Geri gönderme merkezlerinde barındırılması
- Telefon, ziyaret ve sağlık hizmetlerinden sınırlı şekilde yararlanması
- Sınır dışı işlemlerinin hızlandırılması
gibi durumlarla karşılaşması söz konusudur.
İDARİ GÖZETİM KARARINA İTİRAZ HAKKI
Her yabancının idari gözetim kararına karşı itiraz etme hakkı vardır. Bu itiraz, idare mahkemesine yapılır. Kararın tebliğinden itibaren 7 gün içinde mahkemeye başvurulabilir.
Mahkeme, yapılan başvuruyu 5 gün içinde karara bağlamak zorundadır. Mahkemenin verdiği karar kesindir. Eğer mahkeme idari gözetimi hukuka aykırı bulursa, yabancı derhal serbest bırakılır.
YARGITAY VE DANIŞTAY KARARLARI
Yargıtay ve Danıştay kararlarında, idari gözetim uygulamasının kişisel özgürlüğü kısıtladığı için sıkı bir şekilde denetlenmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Özellikle hukuka aykırı veya gerekçesiz şekilde uzatılan idari gözetim kararlarının iptal edildiği birçok emsal karar bulunmaktadır.
İDARİ GÖZETİMİN ALTERNATİFLERİ
Göç İdaresi, her zaman idari gözetim uygulamak zorunda değildir. Kanunda belirtilen alternatif yükümlülükler de getirilebilir. Bunlar:
- Belirli adresi bildirme ve o adreste ikamet etme
- Belirli sürelerde Göç İdaresi’ne imza verme
- Pasaportun idareye teslim edilmesi
- Elektronik kelepçe gibi teknik takip yöntemleri
Bu uygulamalar, yabancıların özgürlüklerini tamamen kısıtlamadan sınır dışı işlemlerinin yürütülmesini sağlar.
AVUKATA SOR
İdari gözetim kararı, yabancılar için oldukça ağır sonuçlar doğurabilen bir uygulamadır. Özellikle sınır dışı edilme riskiyle karşı karşıya kalan kişiler için bu süreçte hukuki hakların bilinmesi çok önemlidir. Yanlış ya da geç yapılan başvurular ciddi hak kayıplarına yol açabilir. Bu nedenle böyle bir durumla karşılaşan yabancıların mutlaka yabancılar hukuku avukata sor seçeneğini değerlendirmeleri tavsiye edilmektedir.
SONUÇ
İdari gözetim kararı nedir? sorusunun cevabı, yabancıların Türkiye’deki yasal durumlarına bağlı olarak verilen, özgürlüklerini kısıtlayan geçici bir idari tedbirdir. Göç İdaresi tarafından alınan bu karar, belirli sürelerle geri gönderme merkezlerinde tutulmayı içerir. Ancak bu karara karşı itiraz yolları açıktır ve her yabancının mahkemeye başvurma hakkı vardır.
Türkiye’nin göç politikaları çerçevesinde idari gözetim, düzensiz göçle mücadelede sıkça başvurulan yöntemlerden biridir. Yabancıların bu süreçte haklarını bilmeleri, itiraz yollarını kullanmaları ve gerektiğinde profesyonel hukuki destek almaları son derece önemlidir.
