Kısa Giriş: Neden Kriterler Ağırlaşıyor?
Üniversitelerde öğretim üyesi atamalarında kaliteyi artırma hedefiyle ölçütler güncellenmektedir. Son dönemde en çok tartışılan konu, Dr. Öğretim Üyesi kadrolarına başvuruda aranan şartların nitelik ve nicelik bakımından yükseltilmesidir. ‘Dr. Öğretim Üyesi Kriterlerinin Ağırlaştırılması’ başlığı; bir yandan bilimsel niteliği teşvik etmeyi hedeflerken, diğer yandan adil rekabeti ve eşit erişimi nasıl koruyacağımız sorusunu gündeme getirir. Bu yazı; hukuki çerçeveyi, ilanda yer alan özel şartların analizini ve itiraz-dava süreçlerini pratik bir yol haritasıyla açıklamaktadır.
Hukuki Çerçeve: Eşitlik ve Ölçülülük İlkesi
Üniversiteler, YÖK ilkeleri ve iç yönergeler doğrultusunda belirli alanlarda ek koşullar koyabilir. Ancak her ölçüt, ‘kamu yararı’, ‘liyakat’, ‘eşitlik’ ve ‘ölçülülük’ ilkeleriyle uyumlu olmak zorundadır. Örneğin belirli bir dergi adını koşul yapmak çoğu alanda daraltıcıdır; buna karşılık SCI/ESCI gibi saygın indekslerde yayın istemek, ders verme deneyimini veya proje yürütücülüğünü aramak meşru kabul edilebilir. Kriterler alanın gerçek ihtiyacını yansıtmalı, belirli bir adayı işaret eden nitelikte olmamalıdır.
Özel Şartların Analizi: Alan Gereği mi, Daraltıcı mı?
Ağırlaştırma genellikle ‘özel şartlar’ bölümünde görünür: son beş yılda belirli sayıda nitelikli yayın, belirli atıf/etki puanı, akredite program deneyimi, klinik/laboratuvar sorumluluğu, disiplinlerarası proje çıktıları vb. Adaylar, dosyalarını bu başlıklar etrafında kanıta dayalı biçimde kurmalıdır. Yayınlar DOI ve indeks bilgileriyle; projeler sözleşme, rapor veya çıktı belgeleriyle; ders ve danışmanlık faaliyetleri resmi yazılarla sunulmalıdır. Bu yaklaşım hem ön değerlendirme aşamasında görünürlüğü artırır hem de itiraz ihtiyaçlarında güçlü delil oluşturur.
Sürece Etkisi: Puanlar, Ön Değerlendirme ve Bilim Sınavı
Kriterlerin yükseltilmesi; ön değerlendirme, nihai puanlama ve bilim sınavı aşamalarına doğrudan yansır. ALES/yabancı dil/mezuniyet notu gibi standart bileşenlerin yanında, ilan edilen yayın/proje şartları nedeniyle erken elenme riski doğabilir. Bu nedenle ilandaki her madde bir kontrol listesine dönüştürülmeli; ‘karşılıyor/karşılamıyor’ ayrımı belgelerle netleştirilmelidir. Ayrıca, puan ve ağırlıkları bağımsız bir tabloda doğrulamak, ileride ortaya çıkabilecek ihtilaflarda denetlenebilirlik sağlar.
İtiraz ve Yargı Yolu: Zamanlama ve Strateji
Kriterlerin hukuka aykırı şekilde ağırlaştırıldığını düşünüyorsanız önce işlemi tesis eden idareye yazılı başvuru yapmalısınız. Yanıt alınamaz veya talep reddedilirse yargı yolu gündeme gelir. Bu kapsamda Dr. Öğretim Üyesi Kriterlerinin Ağırlaştırılması konulu uyuşmazlıklarda; iptal davası ve yürütmenin durdurulması talepleri, ‘açık hukuka aykırılık’ ve ‘telafisi güç zarar’ koşulları somutlaştırıldığında etkili başvuru yollarıdır.
Delillendirme: Dosya Mimarisi ve Kanıt Seti
Etkili bir başvuru/dava için ‘kanıt mimarisi’ şarttır. Dosyanızda ilan metni ve güncellemeleri, ön değerlendirme ve nihai puan tabloları, jüri tutanakları, mülakat/deneme dersi notları (erişilebildiği ölçüde), EBYS/e‑posta yazışmaları ve alanın objektif standartlarını gösteren raporlar yer almalıdır. Belgeleri numaralandırın, kişisel verileri maskeleyin ve ilgili mevzuat maddeleriyle eşleyin. Ölçülülük değerlendirmesi için ‘alanın yaygın uygulaması’ ile ‘ilan şartı’ arasındaki farkı gösteren bir karşılaştırma tablosu hazırlamak oldukça etkilidir.
Pratik İpuçları ve Yaygın Hatalar
Sık yapılan hatalar; yalnızca ‘haksızlık’ ifadesine dayalı soyut anlatım, ilan şartlarının alanla bağını tartışmamak, atıf/indeks kanıtlarını eklememek, tebliğ/ilan tarihlerini belgelememek ve başvuru/itiraz sürelerini kaçırmaktır. Hazırlığa başlamadan önce kronolojik bir çizelge ve kontrol listesi oluşturmak bu riskleri önemli ölçüde azaltır.
Profesyonel Destek ve Kaynak
Kriter yorumları ve dava stratejileri alan ve kurum bazında farklılaşır. Bu nedenle güvenilir rehberlere başvurmak ve gerektiğinde uzman desteği almak, süre ve delil yönetimini güçlendirir. Özel durumlarınız için bir akademik kadro avukatı ile çalışmak; strateji, belge ve süre yönetiminde önemli avantaj sağlar.
· Özel şartları alanın objektif standartlarıyla karşılaştırın; aykırılıkları maddeleyin.
· Yayınlar için DOI/indeks, projeler için sözleşme/çıktı belgeleri; ders ve danışmanlık için resmî yazıları ekleyin.
· Ön değerlendirme ve nihai puanlamayı bağımsız tabloda doğrulayın; farkları not edin.
· Tebliğ/ilan tarihlerini belgeleyin; süre çizelgesi çıkarın ve arşivleyin.
· YD talebi için ‘telafisi güç zarar’ ve ‘açık hukuka aykırılık’ başlıklarını somutlaştırın.
Özetle, ‘Dr. Öğretim Üyesi Kriterlerinin Ağırlaştırılması’ süreçlerinde başarı; ilanı dikkatle okumak, alanın meşru standartlarıyla karşılaştırmak, kanıta dayalı bir başvuru mimarisi kurmak ve süreleri disiplinle yönetmekten geçer. Planlı hazırlık ve şeffaf belgeler, hem idari itirazda hem de yargı aşamasında elinizi güçlendirir.
Ek not: Alanınızdaki etik ve yayın politikalarını (açık erişim, veri paylaşımı, endeks kuralları) özetleyen kısa bir ek doküman ve jüri değerlendirme yöntemine ilişkin yönerge atıfları, ölçülülük incelemesini görünür kılar. Bu tür ekler, karar vericilerin dosyanızı daha hızlı ve objektif biçimde değerlendirmesine yardımcı olur.
