İklim değişikliğiyle mücadele dünya gündeminde giderek daha fazla yer bulurken, Türkiye de bu alanda önemli bir adım atarak ilk İklim Kanunu'nu çıkarma sürecine girdi. Ancak bu kanun etrafında hem destek hem de eleştiriler yoğunlaşıyor. Peki İklim Kanunu nedir? Türkiye ve dünya için ne gibi etkileri olacak? Kimler bu kanunu savunuyor, kimler karşı çıkıyor? Bu kapsamlı analizde, İklim Kanunu'nun arka planını, hedeflerini ve tartışmaları derinlemesine inceleyeceğiz.

İklim Kanunu Nedir?

İklim Kanunu, iklim değişikliğiyle mücadele etmek amacıyla doğa dostu politikaların ve önleyici tedbirlerin toplandığı hukuki bir metindir. Türkiye'nin ilk İklim Kanunu teklifi, 20 madde, 2 geçici madde ve 3 farklı kanunda değişiklik içeriyor 25. Kanunun temel amacı, 2053 Net Sıfır Emisyon Hedefi ve Yeşil Büyüme vizyonunu yasal zemine oturtmak 58.

Kanun teklifine göre, iklim değişikliğiyle mücadelede; eşitlik, iklim adaleti, ihtiyatlılık, katılım, entegrasyon, sürdürülebilirlik, şeffaflık, adil geçiş ve ilerleme ilkeleri esas alınacak 23. Kamu kurumları, özel sektör ve vatandaşlar, iklim değişikliğiyle mücadele kapsamında alınacak tedbirlere uymakla yükümlü olacak 4.

Kanunun öne çıkan düzenlemeleri arasında:

• İklim Değişikliği Başkanlığı'nın yetkilerinin genişletilmesi: Sera gazı emisyonlarının izlenmesi, karbon fiyatlandırma mekanizmalarının düzenlenmesi ve Emisyon Ticaret Sistemi'nin (ETS) kurulması 215

• Yerel İklim Eylem Planları: Her ilde vali başkanlığında İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulları oluşturulacak ve 31 Aralık 2027'ye kadar yerel eylem planları hazırlanacak 28

• Türkiye Yeşil Taksonomisi: Çevreci yatırımları belirlemek ve finansmanı yönlendirmek için bir sınıflandırma sistemi oluşturulacak 29

• Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM): İthal edilen malların karbon ayak izini dengelemek için bir sistem kurulacak 215

• Eğitim müfredatına iklim değişikliği ve yeşil dönüşümün eklenmesi: Okullarda yeşil teknoloji eğitimleri verilecek 28

İklim Kanunu'nun Türkiye ve Dünya İçin Olası Etkileri

İklim Kanunu'nun hem Türkiye hem de küresel ölçekte çeşitli etkileri olması bekleniyor. Bu etkileri olumlu ve olumsuz yönleriyle ele alalım:

Ekonomik Etkiler

Kanunun en çok tartışılan yönlerinden biri ekonomik etkileri. Destekçiler, kanunun Türk ekonomisini daha rekabetçi hale getireceğini savunurken, eleştirenler maliyet artışlarından endişe ediyor.

Olumlu Etkiler:

• AB'nin Yeşil Mutabakatı'na uyum sağlanarak ihracatta rekabet gücünün korunması 15

• Temiz teknoloji yatırımlarının artması ve yeni iş alanlarının oluşması 8

• Emisyon Ticaret Sistemi'nden sağlanacak gelirlerle çevre projelerine finansman 15

• Enerjide dışa bağımlılığın azaltılması için yenilenebilir enerji yatırımlarının teşviki 5

Olumsuz Etkiler:

• Sanayi tesislerinin uyum maliyetlerinin yüksek olması 11

• KOBİ'lerin yeni düzenlemelere uyum sağlamakta zorlanabileceği 15

• Enerji fiyatlarında artış riski 11

• Bazı sektörlerde istihdam kaybı yaşanabileceği endişeleri 11

Çevresel Etkiler

Kanunun temel amacı çevresel etkileri azaltmak olsa da, bazı çevreler yeterli olmayacağını savunuyor.

Olumlu Etkiler:

• Sera gazı emisyonlarının azaltılması 2

• Biyoçeşitlilik ve doğal kaynakların korunması 5

• Şehirlerin iklim değişikliğine dirençli hale getirilmesi 5

• Su ve gıda güvenliğinin sağlanması 8

• Ormanların ve yeşil alanların artırılması 5

Eleştirilen Yönler:

• Somut emisyon azaltım hedeflerinin belirsizliği 14

• Fosil yakıt kullanımını azaltmaya yönelik net adımların eksikliği 11

• İklim adaleti ve kırılgan grupların korunmasına dair detayların yetersizliği 14

Sosyal Etkiler

Kanunun toplum üzerinde de önemli etkileri olması bekleniyor:

Olumlu Etkiler:

• Kamuoyunda iklim değişikliği farkındalığının artması 8

• Eğitim müfredatına iklim değişikliğinin eklenmesi 2

• Yeşil iş gücünün yetiştirilmesi 8

• Erken uyarı sistemleriyle iklim afetlerine hazırlık 9

Eleştirilen Yönler:

• Düşük gelirli grupların yüksek maliyetlerden daha fazla etkilenebileceği 11

• Kırsal kesimde yaşayanların uyum sağlamakta zorlanabileceği 11

• "Yeşil dönüşüm" adı altında bazı kesimlere ek yük getirilebileceği iddiaları 11

İklim Kanunu'nu Savunanlar ve Karşı Çıkanlar

İklim Kanunu etrafında farklı görüşler ve çıkar grupları bulunuyor. Kimlerin bu kanunu neden desteklediğini ve kimlerin neden karşı çıktığını inceleyelim:

İklim Kanunu'nu Savunanlar

1. Hükümet ve İlgili Bakanlıklar:

   • Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, kanunu Türkiye'nin 2053 net sıfır emisyon hedefine ulaşması için gerekli bir adım olarak görüyor 5

   • İklim Değişikliği Başkanı Prof. Dr. Halil Hasar, kanunun "doğmamış çocukların yaşam hakkını koruduğunu" savunuyor 9

2. AB Uyum Yanlıları:

   • AB ile ticari ilişkileri sürdürmek isteyen ihracatçılar ve iş dünyası temsilcileri 15

   • Yeşil Mutabakat'a uyum sağlamanın Türkiye'nin AB ile ticaretini koruyacağını düşünenler 14

3. Çevre Örgütleri ve Aktivistler:

   • İklim değişikliğiyle mücadelede yasal bir çerçeve oluşturulmasını destekleyen çevreci gruplar 3

   • Sürdürülebilir kalkınmayı savunan sivil toplum kuruluşları 8

4. Yenilenebilir Enerji Sektörü:

   • Güneş, rüzgar gibi temiz enerji yatırımcıları, kanunla birlikte sektörlerinin büyüyeceğini umuyor 8

   • Yeşil teknoloji şirketleri, kanunun getireceği teşviklerden faydalanmayı bekliyor 15

5. Uluslararası Kuruluşlar:

   • Paris Anlaşması'nın hedeflerini destekleyen BM ve bağlı kuruluşlar 11

   • Türkiye'nin iklim taahhütlerini yerine getirmesini isteyen uluslararası finans kuruluşları 15

İklim Kanunu'na Karşı Çıkanlar

1. Muhafazakar ve Milliyetçi Kesimler:

   • "Küreselcilerin dayatması" olarak gördükleri iklim politikalarına şüpheyle yaklaşanlar 11

   • Ulusal egemenliğin zayıflayacağını düşünen bazı siyasi çevreler 11

2. Fosil Yakıt Sektörü:

   • Kömür, petrol gibi sektörlerde faaliyet gösteren şirketler ve çalışanlar 11

   • Enerji fiyatlarının artacağından endişe eden sanayi temsilcileri 15

3. Ekonomik Endişeleri Olanlar:

   • Maliyet artışlarından korkan KOBİ'ler 15

   • Geçiş sürecinde işlerini kaybetmekten endişe eden çalışanlar 11

4. Yetersiz Bulan Çevreciler:

   • Kanunu "göstermelik" bulan ve daha radikal adımlar isteyen bazı iklim aktivistleri 14

   • Somut hedefler ve denetim mekanizmalarının eksik olduğunu savunan uzmanlar 14

5. Trump ve Yanlıları:

   • Eski ABD Başkanı Donald Trump, iklim anlaşmalarının ABD ekonomisine zarar vereceğini savunuyor 15

   • Trump'ın "ikinci döneminde ilk olarak Paris Anlaşması'ndan çekileceğini" açıklaması dikkat çekici 15

İklim Kanunu ile Neler Hedefleniyor?

TBMM'de görüşülen İklim Kanunu teklifiyle birçok hedef ortaya konuyor. İşte kanunun temel hedefleri:

1. 2053 Net Sıfır Emisyon Hedefi:

   • Türkiye'nin 2053 yılına kadar karbon nötr olması yolunda yasal altyapı oluşturmak 59

   • Sera gazı emisyonlarını azaltmak ve iklim değişikliğine uyum sağlamak 4

2. Yeşil Büyüme Stratejisi:

   • Ekonomik büyümeyi çevre dostu politikalarla desteklemek 8

   • Temiz teknolojilere yatırımı teşvik etmek 9

3. AB Yeşil Mutabakatı'na Uyum:

   • Avrupa Birliği'nin Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (CBAM) gibi uygulamalarına uyum sağlamak 15

   • Türk ihracatının AB pazarında rekabet gücünü korumak 15

4. İklim Dirençli Toplum:

   • İklim değişikliği kaynaklı afetlere dirençli şehirler inşa etmek 5

   • Erken uyarı sistemleri geliştirmek 9

5. Sektörel Dönüşüm:

   • Enerji, sanayi, ulaştırma, tarım gibi sektörleri daha sürdürülebilir hale getirmek 8

   • Fosil yakıtlardan yenilenebilir enerji kaynaklarına geçişi hızlandırmak 5

6. Finansman Mekanizmaları:

   • Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) ile karbon piyasası oluşturmak 215

   • Yeşil yatırımları artırmak için teşvik mekanizmaları geliştirmek 9

7. Toplumsal Bilinç:

   • İklim değişikliği konusunda kamuoyu farkındalığını artırmak 8

   • Eğitim müfredatına iklim değişikliği ve yeşil dönüşüm konularını eklemek 2

Trump'ın İklim Politikalarına Karşı Çıkma Nedenleri

Eski ABD Başkanı Donald Trump'ın iklim anlaşmalarına ve politikalarına karşı çıkmasının ardında birkaç temel neden bulunuyor:

1. Ekonomik Kaygılar:

   • Trump, iklim politikalarının ABD sanayisine zarar vereceğini ve iş kayıplarına yol açacağını savunuyor 15

   • Özellikle kömür sektörünü korumayı hedefliyor 15

2. Egemenlik Endişeleri:

   • Uluslararası iklim anlaşmalarının ABD'nin egemenliğini sınırladığını düşünüyor 15

   • Küresel düzenlemelerin ABD çıkarlarına aykırı olduğuna inanıyor 15

3. Maliyet Faktörü:

   • İklim değişikliğiyle mücadelenin çok pahalı olduğunu ve ekonomik büyümeyi yavaşlatacağını iddia ediyor 15

   • Yeşil dönüşümün enerji fiyatlarını artıracağından endişe duyuyor 15

4. Bilimsel Şüphecilik:

   • İklim değişikliğinin insan faaliyetlerinden kaynaklandığı konusunda şüpheci bir tutum sergiliyor 15

   • Bilimsel verileri siyasi bir araç olarak gördüğünü ifade ediyor 15